Bir antropolog neden Bosna futbol kültürüne ilgi duyar? Cevabı burada.

For English: Click here


3 Ocak 2010 Pazar

ATEŞLİ TARAFTARLAR PORTEKİZ’İ KORKUTABİLİR

Bizim için çok değerli bilgiler taşımalarına rağmen, gazeteciler çoğu zaman antropologlar için önemli bir sorun olmuştur. Çoğunlukla bizim hakkımızda veya çalıştığımız konular, insanlar hakkında neler yazdıklarını yayımlamadan önce kontrol etmemiz gerekir. Ama bu çoğunlukla mümkün olmuyor.

Portekiz’in günlük spor gazetesi “Records”un muhabiri João Seixas, benimle Portekiz- Bosna maçı öncesi bir röportaj yaptı. Röportajın orijinal Portekizce metni için tıklayınız.

Bu da çevirisi (En çok gözle görünen hatalar için bir düzeltme listesi yapmak durumunda kaldım):

ATEŞLİ TARAFTARLAR PORTEKİZ’İ KORKUTABİLİR
FUTBOL KONUSUNDA UZMAN AKADEMİSYEN ÖZKAN, VEFAKÂR BOSNA TARAFTARINI ÖVÜYOR

Antropolog Dirim Özkan, Avrupa düzeyinde örgütlü taraftarları en tanınmış araştırmacılardan (Düzeltme 1). Türkiye doğumlu akademisyen, “daha fazla beyin, daha az kas” düşüncesiyle Türk Ordusu’ndan ayrılmaya karar verdi ve hayatının önemli bir kısmını insan davranışlarının kökenlerini futbol fenomeniyle açıklamaya verdi (Düzeltme 2).

Bir iki elektronik postadan sonra Saraybosna’nın Müslüman kesiminde hoş bir kahvehanede buluşmayı kararlaştırdık (Erratum 3). Gülümsemesiyle olumlu bir ruh halini hissettiren Dirim, konuşmasını iyi bilen biri. Dört saatlik bir akademik muhabbet sonunda bu ülkenin taraftarları hakkında ve Miroslav Blazeviç’in oyuncularını nasıl motive ettiği ile ilgili yanıtlanmamış soru bırakmadı.

Dirim şunu belirtti: “Tüm Balkanlarda olduğu gibi, burada da taraftarlar hayli örgütlü ve şiddete yatkınlar. Fakat burada kimse arkadan saldırmaz. Asıl olan kulübe sadakattir ve kavgalar adam adama olur.” “BH Fanaticos”, ulusal takımın taraftar grubunun kod adı “iyi örgütlenmiş bir kuvvet”. Her zaman için takımlarını desteklediklerini belirterek kendilerini diğer gruplardan ayırıyorlar: “Eğer maç içerideyse, Bosna’daki üyeler tüm işleri halletmeye çalışıyor. Deplasman maçlarında ise özellikle Norveç ve İsveç’teki Bosnalı taraftarlar organizasyon işlerini hallediyor.”

Etnisite
Bu Türk araştırmacı bir iki ülkede futbol olgusunu inceledikten sonra konuya Balkanlar’da yoğunlaşmaya karar vermiş: “Lütfen buradaki her sorunun özellikle dini nedenlerle çıktığını yazmayın artık. Buradaki sorunların kökeni sadece etnik farklılıklar değil. Kır-kent çekişmesi de etkili, ya da kulüplerin kendi çekişmeleri tek başına belirleyici olabiliyor. Zenica ve Sarajevo takımları arasındaki rekabet sizdeki Benfica-Porto rekabeti gibidir. Başkentin takımı iktidara yakındır, diğerleri ise onu sollayıp bir gün en öne geçmek ister.”

Bu iki kulüple ilintili bir hikâye anlatıyor Dirim: “Sarajevo taraftarları Travnik’e giderken yolları aslında Travnikle de rakip olan Zenicalı taraftarlarca kesilmişti (Düzeltme 4). Onlar taş atınca diğerleri de el bombasıyla yanıt verdi! Bazen durum karmaşıklaşabiliyor.” Buradan Çelik futbol takımın Zenica’daki stadyumunda lafı getiriyoruz. “Tribünlerin sahaya yakın olduğu İngiliz tarzı bir stadyum. Kulübün taraftar grubu “Robijaşi”nin her maç yaptığı gibi bu maçta da tezahüratlar,küfürler ve provokasyonlar eksik olmayacaktır.”

ERRATUM 1: Gerçekten de yapabileceğimin en iyisini yapmaya çalışıyorum ama sanırım “konusunda Avrupa’da en ünlüsü” tanımı benim için çok uzak bir ifade. Yazarın iyi niyetli bir abartması olduğunu düşünüyorum.

ERRATUM 2: Burada çok büyük bir yanlış anlaşılma var. Portekiz’de askerliğin zorunlu hizmet olmamasından kaynaklı olsa gerek “Mayıs 2009’da askerden döndüm” ifadesi yazar tarafından farklı yorumlanmış. Oysa ki “army” (ordu) yerine “military service” (askerlik hizmeti) kelimesini üstüne basarak kullanmama karşın. “Daha az kas, daha fazla beyin” ise tamamen yazarın hayal ürünü bir ifadesidir.

ERRATUM 3: Saraybosna’daMüslüman, Hristiyan, vs.mahallelerden bahsedemeyiz. Röportajı yaptığımız Stari Grad’daydı (Eski Kent). Birkaç yüz metre etrafında sadece cami değil,kilise ve sinagoglar da yer almaktadır.

ERRATUM 4: Zenica’da Zeljo taraftarları ile Çelik taraftarları arasındaki çatışma Zeljo taraftarları Travnik’ten dönerken değil, Zepçe’den dönerken yaşanmıştır.

Not: Çeviri için Filiz Kahveci-Kıyıcı ve Pedro Gomes’e teşekkürler.